โรงเรียนปิยะมหาราชาลัย ตั้งอยู่ ณ เลขที่ ๔๒ ถนนปิยะมหาราชาลัย ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม  สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน  เปิดสอนตั้งแต่ระดับมัธยมศึกษาปีที่ ๑ ถึงระดับมัธยมศึกษาปีที่ ๖ ตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๕๒ (รัขสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕) ที่วัดศรีคูณเมือง (วัดศรีเทพประดิษฐารามในปัจจุบัน)  มีนายทอง อนงค์ไชย  เป็นครูใหญ่คนแรก หลังจากนั้นโรงเรียน ได้ย้ายไปหลายแห่ง พอสรุปได้ดังนี้

 

 

พ.ศ. ๒๔๕๒        ตั้งโรงเรียนที่วัดศรีคูณเมือง นายทอง อนงค์ไชย เป็นครูใหญ่

พ.ศ. ๒๔๕๕        ได้รับเงินงบประมาณให้สร้างโรงเรียนถาวรที่ข้างวัดโอกาสศรีบัวบาน (ตลาดสดในอดีต)  พระยาอดุลยเดชสยามเมศวรภักดี เทศาภิบาลมณฑลอุดร  เป็นผู้มอบให้เป็นโรงเรียนประจำจังหวัด  พร้อมกับได้ขอพระบรมราชานุญาตใช้ชื่อ  โรงเรียนว่า “ปิยะมหาราชาลัย” ต่อมาพระยาตรังภูษาภิบาล สมุหเทศาภิบาล  มณฑลอุดร ให้ความเห็นชอบย้ายโรงเรียนจากข้างวัดโอกาสศรีบัวบาน ไปใช้ศาลากลาง หลังเก่า (โรงเรียนสุนทรวิจิตรในปัจจุบัน) เป็นสถานที่ตั้ง ของโรงเรียนใหม่ และยังใช้ชื่อว่า โรงเรียนประจำจังหวัดนครพนม "ปิยะมหาราชาลัย” 

พ.ศ. ๒๔๗๓        ได้ย้ายโรงเรียนมายังสถานที่ปัจจุบัน (ด้านสนามฟุตบอล) ใช้ชื่อว่า โรงเรียนประจำจังหวัดนครพนม “ปิยะมหาราชาลัย” มีนายเชวง ศิริรัตน์ เป็นอาจารย์ใหญ่

พ.ศ. ๒๔๘๔-๒๔๘๕        เกิดกรณีพิพาทสยาม-ฝรั่งเศส (วิกฤตการณ์ รศ.๑๑๒) ฝรั่งเศสนำเครื่องบินทิ้งระเบิดเมืองนครพนมพนมอย่างหนัก อาคารเรียนโรงเรียนประจำจังหวัดนครพนม “ปิยะมหาราชาลัย”ถูกระเบิดชำรุดเสียหายจนใช้การไม่ได้  หลังจากเหตุการคลี่คลายทางราชการจึงได้อนุมัติเงินงบประมาณสร้างอาคารเรียนหลังใหม่ขึ้นทางทิศใต้ 

พ.ศ. ๒๕๑๑        ได้มีการรวมโรงเรียนสตรีนครพนม  และโรงเรียนการช่างสตรีนครพนม เข้ากับโรงเรียนปิยะมหาราชาลัย และใช้ชื่อว่าm“โรงเรียนปิยะมหาราชาลัย” เปิดสอนแบบสหศึกษา มีนายไพโรจน์ ไชยแสง เป็นอาจารย์ใหญ่

พ.ศ. ๒๕๑๒        เข้าโครงการโรงเรียนมัธยมแบบประสม  ใช้หลักสูตรประโยคมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนมัธยมแบบประสม  พุทธศักราช ๒๕๑๐

พ.ศ. ๒๕๑๘        นายแสงทอง  กมลรัตน์ ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเป็นผู้อำนวยการโรงเรียน

พ.ศ. ๒๕๓๒        ได้รับพระบรมราชานุญาตให้จัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว “สมเด็จพระปิยมหาราช” เพื่อเป็นอนุสรณ์เนื่องในโอกาส ที่โรงเรียนที่ก่อตั้งครบ ๘๐ ปี มีนายวิรัช บำรุงสวัสดิ์ เป็นผู้อำนวยการโรงเรียน

พ.ศ. ๒๕๓๗        ได้รับเลือกจากกระทรวงศึกษาธิการเป็นสถานศึกษาดีเด่น รางวัลพระราชทานประเภทโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่  ประจำปีการศึกษา ๒๕๓๖ โดยมีนายสมปรารถน์ มณีพรรณ เป็นผู้อำนวยการโรงเรียน

พ.ศ. ๒๕๕๒        ได้รับเลือกการคัดเลือกให้เป็นโรงเรียน Sister School ตามโครงการ Spirit of ASEAN  

พ.ศ. ๒๕๕๓        ได้รับเลือกจากกระทรวงศึกษาธิการเป็นสถานศึกษาดีเด่น  รางวัลพระราชทาน  ประเภทโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่  ประจำปีการศึกษา  ๒๕๕๓ 

พ.ศ. ๒๕๕๘        ได้รับรางวัลโรงเรียนมาตรฐานสากล (World-Class Standard School) ตามเกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน

พ.ศ. ๒๕๖๐        ได้รับเลือกจากกระทรวงศึกษาธิการเป็นสถานศึกษาดีเด่น  รางวัลพระราชทาน  ประเภทโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่  ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๐ 

พ.ศ. ๒๕๖๑        ได้รับรางวัลสถานศึกษาต้นแบบระบบบริหารจัดการคุณภาพ และมาตรฐานการศึกษาเพื่อประกันคุณภาพการศึกษา IQA AWARD ประเภทมัธยมศึกษาขนาดใหญ่ ประจำปี ๒๕๖๐ ได้รับคัดเลือกให้นำเสนอผลงานในเวทีระดับประเทศ ณ จังหวัดบุรีรัมย์ ปีการศึกษา ๒๕๖๑

ปัจจุบัน               นายบรรจง  ศรีประเสริฐ  ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนปิยะมหาราชาลัย